Industrieplein
7551 CA Hengelo
Gedenkplaat Stork
Bij het vroegere hoofdkantoor van Machinefabriek Stork (aan het Industrieplein) is een gedenkplaat te vinden ter nagedachtenis aan 28 personeelsleden die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen. Twee van hen sneuvelden in 1940 als militair op de Grebbenberg, vijf stierven er in het verzet, tien kwamen om bij bombardementen en elf werknemers zijn vermist of kwamen om het leven in concentratiekampen. Deze plaat werd in 1947 door minister-president Schermerhorn onthuld.
De namen van de 28 oorlogsslachtoffers zijn:
J.H. Beckmann, J.H. Bennink, H. Blenkers, B.G. de Boer, J. Cornelissen, D. van Gelder, G.W. Gerritsen, L. de Geus, G.J. van Gijn, G.L. Hajee, Johanna ter Hennepe, H. de Jong, P. Kijlstra, G.J. Klein Wiecherink, J. Kroeze, B. Lammers, F.M. Loep, W. Lutje Schipholt, Hermine J. Megelink, Rebecca Mooij, H.J. Nijhof, A.H. Nijhoff, J.H. Nijland, J.H. Oude Sogtoen, F.M. Pollack, H.J. Roolvink, J.A. Sleijfer en G.U. ten Zijthoff.
De geschiedenis
In 1943 werd door ‘Wehrmachtsbefehlshaber’ generaal F. Christiansen aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden afgevoerd. Als protest tegen deze maatregel brak spontaan overal in Nederland de April-Meistaking uit. Nog voordat de officiële bekendmaking in de avondbladen van donderdag 29 april 1943 verscheen, werd dit nieuws verspreid door heel Nederland. Dit kwam doordat drukkerij Smit aan de Telgen in Hengelo diezelfde middag het nieuws al op de ruiten van de drukkerij had geplakt. Op deze wijze kon iedere voorbijganger het onheilspellende nieuws lezen, dat zich als een lopend vuurtje verspreidde.
Omdat er op het plakkaat geen melding van uitzonderingen werd gedaan, ontstond er onder de Twentse bevolking een grote onrust. Zo ook bij de arbeiders van machinefabriek Stork. In de fabriekshallen bespraken zij de inhoud van het aanplakbiljet dat zij op weg naar het werk hadden gelezen. Toen zij er lucht van kregen dat de personeelsleden van de Nederlandse Spoorwegen het werk wilden neerleggen, besloten ook zij over te gaan tot een spontane staking. De heer Tj. Roorda ging de hallen langs om iedereen op te roepen mee te doen. Diezelfde middag breidde de staking zich uit over een aantal Hengelose bedrijven, o.a. Dikkers, Hazemeyer, Zoutindustrie, De Jong en Van Dam en de voorlopers van de IJsselcentrale. Telefonistes gaven het bericht door aan collega’s in andere plaatsen: ‘Hengelo staakt – staakt u ook?’
In de loop van de week legden ongeveer 21.000 werknemers bij 41 grote Twentse bedrijven het werk neer. Ook in de Limburgse mijnstreek gaf men massaal gehoor aan de oproep. De bezetter reageerde furieus en trok op de eerste stakingsdag al schietend door Hengelo. Er volgde een uitgaansverbod vanaf 20.00 uur. Fabrieksdirecteuren, bedrijfsleiders en bazen werden opgepakt en aan een verhoor onderworpen. Men wilde weten wie tot deze staking had opgeroepen. De bezetter geloofde niet dat de actie spontaan was ontstaan en had het vermoeden dat het verzet erachter zat. De bedrijfsfunctionarissen kregen het bevel om maandag 3 mei 1943 het werk te hervatten. Mensen die geen gehoor gaven aan deze oproep, konden op zware straffen rekenen. Het gevolg was dat de meeste arbeiders weer aan de slag gingen. Slechts enkelen besloten onder te duiken.
Met goedkeuring van dr. Seyss-Inquart werd het ‘Polizei-Standgericht’ ingevoerd. Zowel de kernleden van de vakbonden als de bedrijfsleiders werden nogmaals ondervraagd. Ook de leiding van Stork werd opnieuw opgepakt. Na verloop van tijd werd iedereen weer vrijgelaten, behalve één man: de heer ir. F.H. Loep. Hij was overtuigd van zijn onschuld en weigerde dan ook te vluchten toen de mogelijkheid zich voordeed. Dit is hem noodlottig geworden, want hij werd door de politierechter schuldig bevonden van passief gedrag tijdens de staking en daarom ter dood veroordeeld. Het vonnis werd nog diezelfde dag uitgevoerd, naar men vermoed ergens in de bossen van Twickel.
